شلیک به هواپیمای مسافربری، فجیع ترین جنایت سال. گفتگو با حمید تقوایی به مناسبت سالگرد جنایت سرنگونی هواپیمای اوکراینی

یک سال گذشت. از فاجعه ای که دنیا را تکان داد. صبحگاه روز چهارشنبه ١٨ دیماه (٨ ژانویه ٢٠٢٠) پرواز شماره ٧٥٢ هواپیمای بین المللی اوکراین (PS752 ) با ١٧٦ سرنشین لحظاتی پس از برخاستن از فرودگاه مهرآباد تهران مورد شلیک دو موشک قرار گرفت و سرنگون شد. تمام ١٧٦ مسافر و خدمه این هواپیما در دم جان باختند. جمهوری اسلامی سرنگونی این هواپیما را علیرغم اینکه کارشناسان برخی کشورها فورا اعلام کردند با شلیک موشک سرنگون شده، یک سانحه معمول هوایی اعلام کرد و تا سه روز بر این موضع پافشاری کرد. اما وقتی که شواهد موجود دیگر قابل انکار نبود، اعتراف کرد که سپاه پاسداران به هواپیمای اوکراینی دو موشک شلیک کرده و این رویداد به دلیل “خطای انسانی” بوده است. حزب کمونیست کارگری از همان ابتدا اعلام کرد که این یک جنایت عمدی توسط جمهوری اسلامی بوده است. در این رابطه با حمید تقوایی لیدر حزب کمونیست کارگری گفتگویی میکنیم:

انترناسیونال: حمید تقوایی میخواهیم اینجا در مورد جوانب مختلف این جنایت صحبت کنیم. اما اولین سوال ما اینست که بر چه اساسی شما گفتید و میگویید که این جنایت عمدی بوده است؟

حمید تقوایی: اولا از همان آغازروشن بود که این نمیتواند یک سانحه هوائی مثلا نقص فنی و غیره باشد. همانطور که اشاره کردید حکومت ابتدا تلاش کرد آنرا یک حادثه و یا حتی خرابکاری و یا حمله دشمنان خارجی جلوه بدهد ولی وقتی روشن شد این انفجار در اثر شلیک موشک زمین به هوا از داخل خود ایران بوده است مجبور شدند داستان را به خطای انسانی تغییر بدهند. گفتند آنرا با موشک کروز اشتباه گرفته بوده اند! این حتی از توجیهات قبلی شان مسخره تر بود. روشن است که حتی با چشم غیر مسلح هم میتوان هواپیما را از موشک تمیز داد. چطور ممکن است یک مقر نظامی نزدیک به فرودگاه و مجهز به رادار از میان ده ها هواپیمای مسافری که هر روزه از مسیر از پیش تعیین شده و شناخته شده ای عبور میکنند ، ناگهان یکی را با موشک کروز اشتباه بگیرد و به آن شلیک کند، آن هم دوبار!
ثانیا آش آنقدر شور بود که حتی مقامات حکومتهم ناگزیر شدند مستقیم ویا غیر مستقیم سهوی بودن ماجرا را رد کنند. بعنوان مثال بعد از مطرح شدن خطای انسانی، حسن روحانی در یک سخنرانی گفت:”هفت سال مسئول پدافند هوائی بوده ام و در زمان جنگ بوده ام و در زمان جنگ هم همچون اشتباهی رخ نداد و در تاریخ ایران یک همچون اشتباهی رخ نداد. ما چنین چیزی نداریم که بغل فرودگاه بین المللی در پایتخت کشور در روت هوائی یک هواپیما زده بشود. اصلا آدم باورش نمیشود. یعنی شوکه بودند خیلی ها. در جامعه ما، مسئولین ما. اصلا میشود؟ اصلا تصورش هم سخت است؛ نه تصدیقش، تصورش هم سخت است”. و صریح تر از او نقوی حسینی، نماینده ورامین و سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی چنین اظهار نظر کرد: “اصلا چنین چیزی امکان پذیر نیست! نمیتواند به این شکل خطا اتفاق بیفتد. بویژه کسانی که پشت سیستم نشسته اند. دارند می بینند و دارند کنترل میکنند. اگر هواپیما از بیرون می امد … تازه آنهم که از بیرون می آید مشخصات دارد و با آن مشخصات با برج مراقبت ارتباط برقرار میکند ساعت ورودش را میدانند … ساعت نشستش را میدانند… خلبانش را میشناسند، با او گفتگو میکنند مکالمه میکنند. اصلا معنا ندارد چنین چیزی که شما یک دفعه حس کردید که یک چیزی آمد بزنیمش؟ مگرکفتر بازی است؟! یا کلاغ و مرغابیه؟ ! … حالا چطور این خطا اتفاق افتاده انصافا قابل بررسی است. من بعید به نظرم میرسد که یک خطای عادی انسانی است . پشت پرده هائی باید داشته باشد.”
میبینید نیازی به تحلیل و استدلال چندانی نیست. خود مقامات اعتراف میکنند که این جنایتنمیتواند سهوی باشد.

انترناسیونال:به نظر شما این ” پشت پرده” چه بوده است؟ چه دلیلی داشت که حکومت به یک هواپیمای مسافری شلیک کرد؟ واقعا به عواقب و پیامدهای چنین جنایت فجیع و بی سابقه ای فکر نکرده بودند؟

حمید تقوایی: به نظر من این قبل از هر چیز اقدامی از سر استیصال و سردرگمی بود. در فضای ملتهب بعد از اعتراضات کوبنده و گسترده آبان ماه و کشته شدن قاسم سلیمانی و رجزخوانی های “انتقام سخت”، که تو خالی بودنش برای همه محرز شده بود، حکومت و مشخصا جناح خامنه ای – سپاه میخواست اقدامی بکند تا ورق را برگرداند. شاید تصور میکردند میتوانند این ماجرا را به گردن نیروهای آمریکائی- اسرائیلی بیندازند و بر طبل مرگ بر شیطان بزرگ بکوبند و یا به نحوی اذهان را منحرف کنند و خود را از منگنه مبارزات خیابانی و ضربه بی جواب “شهادت سردار اسلام”، که حتی نمایش جنازه چرخانی اش با تعرض بیشتر مردم جواب گرفته بود، نجات بدهند. در آن بحبوحه معماران این جنایت به این فکر نکرده بودند که به سرعت دستشان رو خواهد شد و ناگزیر خواهند شد قدم به قدم عقب بنشینند. در شرایط استیصال معمولا دیکتاتورها کوته بین میشوند و هر چه بیشتر دست و پا میزنند بیشتر در باتلاق فرو میروند. بخصوص در برخورد به خیزشهای توده ای و وقتی ارعاب و سرکوب تا حد زیادی کارآیی اش را از دست داده است اقدامات دولتها از این نوع است. شلیک به هواپیما چنین اقدامی بود. این را هم معترضه بگویم که به نظر من اگر ویروس کرونا به یاری رژیم نیامده بود، حکومت از رسوائی جهانی شلیک عامدانه به هواپیما و کلا گرداب تحولات آبان تا اسفند ماه سال گذشته راه نجاتی نمیداشت.

انترناسیونال: در سالروز این جنایت فکر میکنید آیا عکس العمل مردم دنیا، و دولتها و سازمانهای مدافع حقوق انسانی در حد قابل قبولی بوده است؟ شما چه انتظاری داشتید و دارید؟ با حکومتی که چنین جنایتی کرده چه باید کرد؟

حمید تقوایی: شلیک عامدانه به هواپیمای مسافربری فاجعه ویژه ای بود که هم از نظر عمق جنایت و توحش و هم از لحاظ دامنه و ابعاد حتی در کارنامه سیاه جمهوری اسلامی بیسابقه بود. این بیشتر به جنایات گروههای تروریستی نظیر القاعده و بوکو حرام و داعش شبیه است تا اقدام یک دولت معین.
جمهوری اسلامی کم جنایت نکرده است. از کشتارهای جمعی دهه شصت تا قتلهای زنجیره ای و ترور مخالفین در کشورهای دیگر و تا شلیک به مردم معترض در ٨٨ و ٩٦ و ٩٨ و تا اعدامهای هر روزه فعالین و انسانهای آزدیخواه و حق طلب و غیره و غیره. اما درهمه این موارد تلاش کرده است با پرونده سازیهای امنیتی، با آشوبگر و فتنه گر و عامل خشونت نامیدن تظاهرات کنندگان (مثلا در حمله به بانکها و مراکز حکومتی در خیزش ٩٨ و ٩٦)، با نسبت دادن جاسوسی به مخالفین و یا ربط دادن آنها به نیروهای “ضد انقلاب” خارج کشورو نظایر آن جنایات خود را توجیه کند. کسی به این نوع تبلیغات و توجیهات توهمی ندارد ولی در مورد فاجعه سقوط هواپیما حتی به همین نوع ادعاها و تبلیغات توخالی نیز نمیتوانند متوسل بشوند. این حتی با عملیات تروریستی رژیم در دیگر کشورها مثل ماجرای میکونوس فرق میکند. دولتی آگاهانه و عامدانه به یک هواپیمای مسافربری چند دقیقه بعد از برخاست از فرودگاه پایتخت کشورش شلیک میکند و ١٧٦ نفر را میکشد. این دیگر مستقیما و آشکارا و از نظر حقوقی و قضائی و بر مبنای موازین بین المللی و قوانین جاری در همه کشورها یک جنایت آشکار و هولناک است که عاملین اش باید به محاکمه کشیده شوند.
از نظر ابعاد نیز، بخاطر هدف قرار گرفتن یک هواپیمای اوکراینی و کشته شدن شهروندهای کشورهای دیگر، این جنایت ابعاد جهانی پیدا میکند و پرونده را روی میز دادگاههای بین المللی قرار میدهد.
اما متاسفانه دولتها، حتی دولتهائی که شهروندانشان سرنشین هواپیما بودند، چنین برخورردی به این جنایت آشکار نداشتند. طبق معمول قضیه در لفافه ای از سیاست و دیپلماسی پیچیده شد. اعلام کردند که باید ابتدا جعبه سیاه را تحویل بگیریم و بررسی کنیم تا حقیقت معلوم شود. در حالیکه هیچگاه کسی منتظر جعبه سیاه هواپیمائی که بوسیله تروریستها منفجر شده ننشسته است. مثلا در قضیه ١١ سپتامبر ٢٠٠١ دولت آمریکا و دول اروپائی و بسیاری از دولتهای دیگر نه بدنبال جعبه سیاه گشتند و نه در محکوم کردن عاملین آن فاجعه تردیدی بخود راه دادند. اما در مورد هواپیمای مسافربری که با شلیک مستقیم موشک نظامیان یک دولت معین منفجر میشودو عامل آن هم برای همه معرفه است مساله به تحقیقات احاله میشود! تردیدی نباید داشت که همانطور که دولتهای غربی با اتکا به اطلاعات ماهواره ای اعلام کردند که انفجار هواپیمای اوکراینی نه بخاطر نقص فنی – آنطور که رژیم ابتدا ادعا میکرد- بلکه در اثرشلیک دو موشک زمین به هوا صورت گرفته، این را هم میدانستند که این شلیک تنها میتواند عامدانه صورت گرفته باشد. در این هم تردیدی وجود نداشت. اما دولتها تا اینجا پیش نرفتند چون “مصالح” دیپلماتیک و سیاسی و اقتصادی شان اجازه نمیداد.
این مماشات و محافظه کاری خوشبختانه به یمن مبارزات مردم در حال تغییر است. امروز بعد از یکسال دست بدست کردن جمهوری اسلامی در تحویل جعبه سیاه و پیگیری خانواده های قربانیان این فاجعه، عمدی بودن این جنایت از جانب بعضی از دولتها و مقامات دولتی نظیر دولت اوکراین و تا حدی مقامات کانادا مطرح شده است. این را باید بفال نیک گرفت ولی باید از گفتمان و گمانه زنی در مورد “فرضیه” شلیک عمدی بسیار فراتر رفت. دولتها از همان یکسال قبل میبایست جمهوری اسلامی را بخاطر این جنایت آشکار محکوم میکردند و خواستار محاکمه آمرین و عاملین این جنایت میشدند. این جنایت نه با خطای انسانی قابل توجیه است و نه با تصمیمات اشتباه این یا آن مامور جزء. در این تردید نیست که چنین اقدامی نمیتواند از جانب مامورین و مسئولین رده پائین صورت گرفته باشد. بالاترین مقامات جمهوری اسلامی از خامنه ای تا روحانی و سرداران سپاه و غیره همه در این جنایت سهیم و دخیل هستند و باید به محاکمه کشیده بشوند. این خواست خانواده های قربانیان این فاجعه و خواست همه مردم ایران است.
ما مدتهاست اعلام کرده ایم که جمهوری اسلامی نماینده مردم ایران نیست، قاتل آنهاست و باید در جهان طرد و منزوی بشود. یکی از دلایل طرح این خواست شلیک عامدانه به یک هواپیمای غیر نظامی و کشتار همه سرنشینان آن است. این تنها یک نمونه از چهار دهه کارنامه پر از جنایت جمهوری اسلامی است. نمونه ای که به جنایات جمهوری اسلامی ابعادی بین المللی داده است و از اینرو میتواند و باید به بایکوت این حکومت از جانب دولتها و نهادهای جهانی منجر بشود.
نه تنها دولتهای اوکراین و کانادا و یا دول دیگری که شهروندانشان قربانی این جنایت شده اند بلکه هر دولتی که ادعای دفاع از حقوق بشر دارد باید رسما و علنا جمهوری اسلامی را بخاطر جنایات آشکارش علیه بشریت محکوم کند. دولتها و نهادهای بین المللی باید این حکومت را بایکوت کنند و روابط سیاسی و ورزشی و فرهنگی خود را با جنایتکاران حاکم بر ایران قطع نمایند. این انتظاری است که ما و هم مردم ایران از دولتها و نهادهای جهانی دارند.

انترناسیونال: در مورد این جنایت حرف و پیام شما به بازماندگان این فاجعه چیست؟

حمید تقوائی: ابتدا لازمست به این عزیران درود بفرستم . خاانواده ها و بستگان قربانیان شلیک به هواپیما، با تشکیل “انجمن خانواده‌های قربانیان پرواز پی‌اس‌۷۵۲”،اعتراض و مبارزه پیگیر و سازمانیافته ای را علیه قاتلین عزیرانشان به پیش برده اند و این عرصه تازه ای از مبارزه علیه جمهوری اسلامی گشوده است. عرصه ای که به یک رکن مهم جنبش داخواهی، جنبشی علیه کل جنایات رژیم اسلامی از کشتار جمعی دهه شصت تا شلیک به معترضین آبان ماه ٩٨، بدل شده و به این جنبش نیرو و مومنتم تازه ای بخشیده است. امروز مساله شلیک عامدانه به هواپیما، در کنار اعدامها و دستگیریها و بازداشتهای گسترده معترضین و پایمال شدن ابتدائی ترین حقوق مردم ایران به گفتمانی جهانی تبدیل شده و زمینه مساعدی برای تعرض بیشتر به حکومت فراهم کرده است.
پیام من به خانواده های قربانیان فاجعه شلیک به هواپیما اینست که مردم ایران همدرد و همراه شما هستند و مبارزه شما برای دادخواهی عزیزانتان جزئی از مبارزه همه مردم ایران برای بزیر کشیدن این حکومت جنایتکار است. امروز تشت رسوائی جمهوری اسلامی از جمله بخاطر مبارزات پیگیر شما از بام جهان فرو افتاده و جهانیان هر روز بیشتر از جنایات این حکومت مطلع میشوند و نسبت به آن عکس العمل نشان میدهند. این مبارزه میتواند و باید تا منزوی کردن جهانی جمهوری اسلامی و به محاکمه کشیدن مقامات آن به پیش برود. این امری است که سرنگونی جمهوری اسلامی و رهائی کل جامعه از شر جانیان حاکم را به مراتب تسهیل خواهد کرد.