حزب کمونیست کارگری ایران وب سایت رسمی حزب کمونیست کارگری ایران
درهم ریختگی اوضاع حاکم برعراق به گونه ای است که طرفهای درگیر در حاکمیت این کشور مطلقا نه تنها راه حلی برای رفع آن ندارند بلکه خود آنان اصل صورت مسئله بحران و بن بست حاکم بر این کشور هستند. نزدیک به ۹ ماه از انتخابات پارلمانی زودرس احزاب حاکم که قرار بود در زودترین زمان ممکن به اختلافات خود پایان داده و کرسی ها و ثروت و قدرت را بین خود تقسیم کنند می گذرد. اما طی این مدت نه تنها تلاش آنها گرهی از دهها گره کورشان را باز نکرده بلکه بحران و بن بست موجود را عمیق تر هم کرده است.
بعد از اینکه ائتلاف صدر، سنی ها و حزب دمکرات کردستان عراق حد نصاب لازم برای تعیین رئیس جمهوری، نخست وزیر و تشکیل کابینه را بدست نیاوردند، گروه صدر به عنوان بزرگترین جریان با ۷۳ کرسی پارلمانی، ضرب الاجلی برای نیروها و جریانات شیعه طرفدار جمهوری اسلامی جهت تعیین تکلیف بن بست موجود تعیین کرد و در واقع توپ را در زمین آنها انداخت. اما آنان همانگونه که انتظار میرفت قادر نشدند به این درهم ریختگی در بالا پایان دهند.
بدنبال این اختلافات، مقتدی صدر از ۷۳ نماینده پارلمانی خود خواست که همگی استعفا بدهند. آنان استعفا دادند و محمد حلبوسی رئیس پارلمان و همپیمان صدر بلافاصله استعفای آنان را پذیرفت. در این تردیدی نیست که صدر پیشتر حلبوسی را از این تصمیم مطلع کرده بود. برخی تحلیل گران تحولات سیاسی در عراق بر این باورند که با این استعفای دسته جمعی، اکنون میدان برای نیروها و جریانات ائتلافی تحت عنوان، “چارچوب هماهنگی” که همگی از جریانات طرفدار جمهوری اسلامی هستند باز شده است. اما برعکس تشتت و شکست جمهوری اسلامی از یک سو و از سوی دیگر باز شدن میدان تاخت و تاز قمه گردانی نیروهای مسلح جریان صدر در خیابانهای شهرهای عراق علیه رقیبان دیگر است که جلو آمده است.
اکنون با کنار کشیدن جریان صدر به گزینه های بی سرانجام و به بن بست رسیده احزاب پارلمانی که زندگی میلیونها نفر از مردم عراق را به تباهی کشانده است نظری بیاندازیم.
اولین بازتاب کنار کشیدن جریان صدر بروز اختلافات شدید میان نیروهای ائتلاف “چهارچوب هماهنگی” است. اخیرا سه جریان در این ائتلاف برای معاونت پارلمان کاندیدا معرفی کرده اند. همین مورد نشان می دهد که حتی “چهارچوب هماهنگی” قادر نیست کاندید واحدی برای پست معاونت پارلمان تعین کند. این یعنی تشتت در میان این ائتلاف. جنبه دیگر که نگرانی “چهارچوب هماهنگی ” را بیشتر کرده است در کمین نشستن جریان صدر است که به تنهایی ظرفیت به خون کشیدن جامعه عراق را در تقابل با رقیبانش در خود دارد. نیروهای طرفدار جمهوری اسلامی در پارلمان عراق بارها خاطر نشان ساخته اند که تشکیل کابینه، انتخاب رئیس جمهور و نخست وزیر و دیگر پست های کلیدی در عراق بدون رضایت جریان صدر که ۷۳ کرسی خود را منحل کرد محکوم به شکست خواهد بود.
استعفای نمایندگان جریان صدر در واقع نه تنها همچنان بن بست و عدم موفقیت احزاب پارلمانی در شکل گیری ساختار حاکمیت در عراق را نشان می دهد بلکه جریان صدر با این اقدام می خواهد در قامت اپوزیسیون در مقابل گروههای طرفدار جمهوری اسلامی بایستد و این یعنی عمیق تر شدن کلاف سردرگم این نیروها در ساختار حاکمیت آنان بر مردم عراق. مقتدی صدر با آرای پنج درصد از شرکت کنندگان در انتخابات پارلمانی، تهدید به جنباندن نیروهایش در کف خیابان را به رخ رقیبان می کشد. نگرانی ائتلاف “چهارچوب هماهنگی” هم همین است. به این خاطر است که حتی با استعفای نمایندگان پارلمان جریان صدر، احزاب ائتلافی در “چهارچوب هماهنگی” همچنان از رضایت و تایید صدری ها در پروسه تشکیل دولت و غیره سخن می گویند.
بنا به شواهد موجود نه تنها توافقی بین هیچکدام از نیروهای ائتلاف “چهارچوب هماهنگی” قابل مشاهده نیست بلکه تنش بین احزاب ائتلافی هم حاد تر شده است. دو رویکرد در این ائتلاف وجود دارد. بخشی به سرکردگی نوری مالکی معتقدند به همین شکل پروسه شکل گیری دولت آینده، پست رئیس جمهور و نخست وزیر از طریق تصمیمات فرقه ای و گروهی انجام شود. جریان عصائب اهل حق به سرکردگی خزعلی طرفدار انتخابات مجدد پارلمانی است. یک نماینده از طرف جریان فتح هادی عامری، یک نماینده از طرف حزب دولت قانون نوری مالکی و یک نماینده از طرف گروه عصائب اهل حق که هر کدام در یک گروه اما در یک ائتلاف قرار دارند وارد جدال برای کسب کرسی معاون پارلمان شده اند. ایاد علاوی عضو دولت قانون از جریان مالکی می گوید: “جهتی واحد و یک دست برای بدست آوردن این پست در بین ائتلاف “چهارچوب هماهنگی” و همچنین پر کردن خلا ریاست جمهوری و نخست وزیری وجود ندارد”. اکنون اعضای این ائتلاف نه تنها قادر به اتخاذ تصمیم نیستند بلکه در درون خود نیز دچار اختلاف و تشتت هستند. بنظر می رسد با استعفای ۷۳ عضو پارلمان از گروه صدر، دیگر احزاب رقیب در این ائتلاف آچمز شده اند. و این آن چیزی است که مقتدا صدر دنبال میکند.
این تنها گوشه کوچکی از بحران و بن بست موجود در میان این ائتلاف است. ائتلافی که نه تنها نمی شود آنرا ائتلاف نامید بلکه هر کدام برای دست یابی به پست های حکومتی از سر و کول هم بالا می روند.
در صورت به بن بست رسیدن کامل ائتلاف “چهارچوب هماهنگی”، که از هم اکنون قابل پیش بینی است، گزینه بعدی طرح تجدید انتخابات پارلمانی دیگری خواهد بود. در صورت رجوع به این گزینه، معادلات، دسته بندی ها و ائتلاف ها نیز جابجا خواهند شد. تمام گروهها، احزاب و دستجات حاکم بر عراق این را می دانند که بدون حضور و شرکت جریان صدر هیچ سیاست و تصمیمی در میان احزاب پارلمانی پیش نخواهد رفت. اوضاع و شرایط کنونی در بحران و بن بست حاکم بر احزاب و نیروهای پارلمانی در عراق به گونه ای نیست که با کنار کشیدن جریان صدر اوضاع بر وفق مراد جمهوری اسلامی در “چهارچوب هماهنگی” پیش برود. استعفای دسته جمعی ۷۳ نماینده جریان صدر، نه یک عقب نشینی بلکه اتخاذ سیاستی برای تعرضات بعدی و سیاستی در جهت ایجاد بن بست کامل در میان رقبای این گروه در “چهارچوب هماهنگی” است. با عدم موفقیت “چهارچوب هماهنگی” که محرز و حتمی است، جریان صدر می تواند از این فرصت که خود در ایجاد آن نقش داشته است بار دیگر با قرق کردن خیابانها و در قامت ناجی حل این بحران به جلو صحنه بیاید. بدترین سناریو شاخ و شانه کشیدنهای جریان مقتدی صدر در سطج شهرها است که با تبدیل شدن به اپوزیسیون، ظرفیت بالایی در ایجاد فضای تشنج، ناامنی و ناآرامی در عراق خواهد بود.
فعلا اوضاع به بن بست رسیده کنونی سبب شده است که اعتراضات میلیونی و توده ای مردم که بعد از ۲۰۱۹ و آغاز شیوع کرونا فروکش کرده است تکانی بخورد و قطعا این قابلیت را دارد که مجددا به میدانهای تحریر باز گردد. حل ریشه ای بحرانها و بن بست ها در عراق و پایان دادن به این درهم ریختگی و کنار زدن منجلابی که احزاب و دستجات قومی و اسلامی که جامعه عراق را به تباهی کشانده اند در دستان مردمی است که اکتبر ۲۰۱۹ را رقم زدند و برای به زیر کشیدن تمام گروهای قومی، طایفه ای، اسلامی و بیرون کردن جمهوری اسلامی از عراق به میدان آمدند. تنها با سرنگونی احزاب و نیروهای قومی، اسلامی و طایفه ای توسط مردم بستوه آمده در عراق با خواست جامعه ای آزاد، برابر، سکولار و انسانی است که مردم این کشور روی آسایش، رفاه و امنیت را خواهند دید. با وجود شمار زیادی دستجات مسلح و مرتجع اسلامی در صحنه، این مسیری هموار نیست اما واقعیت خیزش مردم عراق نشان داده است که عقب راندن این نیروها از جانب مردم عملی و امکان پذیر است.
