جنبش دانشجویی در ترکیه؛ و تحولات آن

انترناسیونال 909
امیر عسگری
با روی کار آمدن اردوغان در سال ۲۰۰۲ تا کنون روند سرکوب فعالین در دانشگاه و احزاب شدت گرفته و تاکنون این مقابله در فضای دانشگاه و جامعه در جریان است. اوج اخیر دست اندازی دولت عدالت و توسعه ترکیه یک بار به بهانه طرح«ارگنه کن» و «بالیوز» از سال ۲۰۰۶ آغاز شد و در آن دانشجویان و اساتید بسیاری به محاکمه کشیده شده و موجب سرکوب جریانات مختلف سیاسی در فضای دانشگاه شد. در ادامه با طرح کودتای نمایشی و انتساب آن به جریان «عبدالله گولن» فعالین مخالف حکومت سرکوب شده و شوراهای مدیریت دانشگاه مورد حمله قرار گرفتند و انتصابات قیم ها در دانشگاهها نهادینه شد. در تمام این مدت دولت ترکیه با روانه کردن اندیشه اسلام سیاسی به دانشگاهها و حذف دروس علمی نظیر دیالکتیک از دانشگاه با مقاومت دانشجویان روبرو شده و کشاکش میان دانشجویان با حکومت را شدت داده است.
به تازگی بحث قیم برای دانشگاه بغازیچی موجب اعتراضات وسیعی شده است که دانشجویان بحق از مستقل بودن دانشگاه دفاع میکنند، اما قبل از هرچیز خوب است به تاریخچه این دست اندازی نیز نگریست. همراه با دستگیری ها و برکناری اساتید کلیدی در شورای مدیریت دانشگاه ها با پرونده «ارگنه کن» از سال ۲۰۰۶ و ادامه دستگیریهای اساتید و دانشجویان بعنوان راه مقابله جدی با مدیریت مستقل دانشگاه با انتصاب قیم و مدیران دانشگاهی از سال ۲۰۱۲ اوج میگیرد. اعتراضات به این اوضاع در دانشگاه صنعتی خاورمیانه آنکارا و هاجت تپه اوج میگیرد و در مراسم فارغ التحصیلی شعارهای ضد حکومتی مانند پتکی بر کمر حکومت فرود میاید. پرونده رضا ضراب در سال ۲۰۱۳ به همراه تخریب پارک گزی برای ساخت مسجد توسط اردوغان دست به دست هم داده شعله خشم دانشجویان را اینبار از استانبول روانه ازمیر و آنکارا میکند. در این جریان که بیش از ۶ ماه در خیابانهای مرکزی استانبول از جمله میدان «تقسیم» که نماد مبارزات طبقه کارگر در ترکیه است، جریان می یابد صحنه کشتار معترضین میشود و همگرایی دانشجویان شهرهای مختلف را نیز بدنبال دارد. دانشجویان در این جریانات بصورت گسترده دستگیر، شکنجه و حتی مورد تجاوز پلیس قرار میگیرند. فضای دانشگاهها و جامعه بسیار پر تنش میشود . در ادامه این جریان که خواست استیضاح و به پائین کشیدن حکومت اردوغان بدلیل پرونده چند صد میلیاردی دزدی از طریق همکاری در تجارت قاچاق سپاه پاسداران وسط کشیده میشود، دولت اردوغان توطئه دیگری را سازمان میدهد و پرونده «گولن» وسط کشیده میشود. فعالین، دانشجویان، معلمان و حتی اساتید دانشگاهی به محاکمه کشیده میشوند.
جالب اینجاست که جمع کثیری از دانشجویان مخالف اندیشه اسلامی و همچنبن اساتید بازداشت شده، از فعالین دانشجویی چپ گرای زندانی در کودتای ۸۰ بودند که به بهانه توطئه و تشکیل دولت موازی در داخل حکومت دستگیر شدند. این پرونده کماکان در جریان است و پروژه کودتای نافرجام ۲۰۱۶ که به اعتقاد بسیاری تئاتر اردوغان برای سرکوب مخالفانش بود را نیز به جریان «گولن» وصل میکنند. جریان سرکوب و زندانی کردن فعالین از تاریخ حرکت پارک «گزی» در ۲۰۱۳ شروع شده و در ۲۰۱۶ با توطئه کودتای اردوغان به سرکوب تمام عیار فعالین حتی احزابی همچون حزب دمکراتیک خلقها به رهبری صلاح الدین دمیرتاش می انجامد.
فاز جدید پروژه تعیین قیم برای شهرداری ها، نهادها و سازمانها بعد از حمله به حزب دمکراتیک خلقها در آنکارا در سال در سال ۲۰۱۵ و بعد از قتل عام مردم کردستان توسط نخست وزیر موقت، «داوود اوغلو» به بهانه PKK وارد فاز جدیدی میشود. مسئله تعیین قیم در بغازیجی و دانشگاههای ترکیه آنچنان که اذعان میشود مسئله کاملا جدید و تازه ای نیست تاریخ آن به کودتای ۱۹۸۰ میرسد. در چهاز سال گذشته در سال ۲۰۱۶ مجددا جلو کشیده میشود. «گولای بارباراوسلوغلو» در سال ۲۰۱۶ از اساتید با سابقه دانشگاه «بغازیچی» ابتدا توسط هیئت انتخابی دانشگاه با کسب ۸۶% آرای کل به ریاست این دانشگاه برگزیده میشود. اما بلافاصله «محمد اوزکان» که برادر نماینده شهر «اسکی شهیر» از حزب عدالت و توسعه است با عزل «بارباراوسلوغلو» بجای وی انتصاب میشود. او بدون تصمیم هیئت مدیره دانشگاه به رانت های عظیم چنگ می اندازد و در دست حکومت اردوغان علیه دانشجویان بازی میکند. «محمد اوزکان» در دوران ریاستش قراردادی با پیمانکاران حکومتی در داخل فضای دانشگاه امضا کرد که نوع شکل فعالیت مالی این قرارداد مجهول است، با تعیین این فرد نمازجمعه در این دانشگاه برگزار شد و پای پلیس که بر اساس قوانین آموزش عالی ترکیه حق مداخله و ورود به محوطه دانشگاه را ندارد، برای سرکوب هر اعتراضی به دانشگاه به دستور مستقیم محمد اوزکان باز شد. سرکوب فعالین دانشجویی، رنگین کمانیها، جنبش ضد مذهب و فعالین حقوق زنان در این دانشگاه به دست این قیم حکومتی به اوج خود رسید.
آنچه امروز شاهد آن هستیم ادامه پروژه دست اندازی حکومت اردوغان از سالهای پیشین میباشد. آتش خشم دانشجویان و فعالین در پی انتصاب یکی دیگر از اعضای حزب عدالت و توسعه به عنوان ریاست جدید دانشگاه بغازیچی شعله ور شد. «ملیح بولو» پروفسر حکومتی و فردی که در انتخابات سال ۲۰۱۵ از حزب حاکمیت برای شهرداری استانبول شرکت کرده و شکست خورد، اینبار بواسطه عضویت و رابطه با حزب عدالت و توسعه به تازگی بعنوان رئیس جدید دانشگاه بغازیچی انتصاب شد.

فقط انتصابات پی در پی دولتی نیست که مورد اعتراض و خشم دانشجویان قرار میگیرد بلکه سرکوب فعالین، نشر اسلام سیاسی در دانشگاه و سرکوب و مقابله با رنگین کمانیان که با جنبش دانشجویی پیوند خورده اند موجب خروش دانشجویان شده است.

اعتراضات دانشجویان دانشگاه بغازیچی نمایی کوچک از کلیت معترض بدنه جنبش دانشجویی علیه کلیت نظام ضد انسانی، مرتجع و دزدسالار اسلامگرای حاکم است. دانشجویان بغازیچی سالهای گذشته به عنوان یکی از پنج قطب اصلی دانشگاههای معترض علیه تبعیض، نابرابری، سرمایه داری و ایدئولژیهای ضد بشری همچون اسلام گرایی در سیاست دست به تجمع و اکتهای موثر زدند. اینبار اما با تعیین یک قیم جدید توسط حکومت اردوغان و انتصاب «ملیح بولو» به ریاست دانشگاه، همراه با اعتراضات دیگری، اعتراضات اوج تازه ای میگیرد.
برخلاف اندیشه بعضی محافل چپ و یا راست مخالف حکومت که عادت کهنه مردسالاری در آنها هنوز خشک نشده، مطرح شدن خواست رنگین کمانی ها در اوج سرکوب دانشگاه ها توسط اردوغان و دار و دسته اسلامیون، در سالهای اخیر دانشگاهها را به صحنه اعتراضات که در راس آن دانشگاه صنعتی خاورمیانه در آنکارا قرار دارد بدل کرده است.
رنگین کمانی ها که بخش عظیمی از آن را دانشجویان تشکیل میدهند در سال ۲۰۱۹ به وحشیانه ترین شکل ممکن مورد حمله نیروهای پلیس اردوغان به بهانه حفظ ارزش خانواده قرار گرفتند. ارزشی که جز یک سنت ارتجاعی و محدود کردن آزادی فردی و اجتماعی افراد نبوده و در چارچوب قانون اساسی لائیک ترکیه نیز جائی ندارد. در حال حاضر دانشجویان با دو محوریت؛ از بین رفتن فضای آزاد سیاسی و حمله به جنبش رنگین کمانی به مبارزات خود ادامه میدهند. گفته میشود تا کنون این اعتراضات که با مقابله متقابل دانشجویان با نیروهای سرکوبگر نیز به همراه بوده، بازداشت بیش از ۹۰۰ دانشجو و فعال در اعتراضات را بدنبال داشته است.
مسئله دانشجویان ترکیه فقط مسئله قیم و یا فقط رنگین کمانیان نیست. بلکه دانشجویان خواستار رهایی از عقب گردهای اسلامی و تحمیلات نظام جاکم دزد محوراسلامی واسلام سیاسی هستند. راه پیشروی دانشجویان در ترکیه با توجه به شرایط حاکم در جامعه راهی بجز به زیر کشیده شدن حکومت کنونی نیست.