حزب کمونیست کارگری ایران وب سایت رسمی حزب کمونیست کارگری ایران
انترناسیونال: در ابتدا لطفاً کمی در مورد زمینه‌های اعتراضات جاری پرستاران و وقایع مهمی که در این مدت، گذشت توضیح دهید.
شهلا دانشفر: سه هفته از اعتصابات گسترده و سراسری پرستاران، این بخش محروم جامعه که زیر فشار سخت معیشتی و کاری هستند می‌گذرد و تجمعات اعتراضی و راهپیمایی‌های آنها با فریاد شعارهایشان حال و هوای دیگری به فضای مبارزاتی مردمی در شهرهای مختلف داده است. این اعتصابات در متن فضای انقلابی جامعه و در آستانه سالگرد انقلاب زن، زندگی، آزادی گرمابخش اعتراضات کل جامعه شده و گفتمان اعتصابات سراسری را بیش از بیش به جلو آورده است. اعتصابی گسترده در بیش از سی شهر و شصت بیمارستان که به گفته خودی‌هایشان در طول ۱۰۰ سال تاریخ پرستاری بی‌سابقه است. اعتصاباتی که در کنار اعتراضات گسترده در نفت از جمله ادامه اعتراضات پرستاران از نهم مردادماه از بیمارستان امام علی کرج شروع و به‌سرعت به بیمارستان‌های دیگر این شهر کشیده شد. با وعده‌ووعید دادن‌ها تلاش شد جلوی گسترش این اعتصابات گرفته شود، اما پرستاران ایستادند و با فریاد “وعده زیاد شنیدیم، نتیجه‌ای ندیدیم” به اعتصابات خود ادامه دادند و دامنه آن به‌سرعت به شیراز کشیده شد و حدود ۹۰ درصد از کادر درمان در بیمارستان‌های مختلف این شهر به این اعتراضات پیوستند. در این شهر در بیست و چهارم مردادماه نظام پرستاری از پرستاران خواست که به محل کار خود بازگردند و برای پیگیری مطالباتشان فرصت سه‌ماهه‌ای یعنی تا روز پرستار به دولت چهاردهم بدهند. در پاسخ به آن، پرستاران طی بیانیه‌ای محکم با تأکید بر خواست‌های فوری خود و اولتیماتوم دادن‌هایشان برای اجرایی‌شدن آنها بر ادامه اعتصابات خود تأکید کردند. شورای هماهنگی اعتراضات پرستاران نیز طی بیانیه‌ای با عنوان “پاسخ ما به مهلت سه‌ماهه!” با گفتن اینکه مطالبات ما قابل پیگیری فوری هستند و احتیاج به فرصت سه‌ماهه ندارد و ازاین‌دست وعده‌ها بسیار شنیده‌ایم و نیز با محکوم‌کردن هرگونه برخورد امنیتی به اعتراضات پرستاران پاسخ محکمی به این وقت خریدن‌ها دادند.
بدین ترتیب در برابر این سیل خروشان اعتراض پرستاران، وعده و وعیدها آغاز شد و در کنار آن تهدیدکردن‌ها. از جمله در شیراز و بسیاری از استان‌ها با تهدید پرستاران به پرونده‌سازی قضایی تلاش کردند صف متحد آنها را در هم بشکنند. در برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی در اقدامی سراسیمه پرداختی به برخی از کارکنان را که به‌زعم خود شناسایی کرده‌اند، قطع کردند و یا حراست و ریاست بیمارستان در این شهر برای مرعوب ساختن پرستاران با نصب ماده ۲۹۵ در تابلو اعلانات که در آن تأکید شده بود که در صورت بروز مشکل، مقصر پرستارانی هستند که ترک کار کرده‌اند، شروع به زمینه‌سازی برای سرکوب اعتراضات کردند. در بیمارستان‌های این شهر و همچنین در کرج و چندین شهر دیگر مدیران بیمارستان برای شکستن اعتصاب سعی کردند از پرستاران بیمارستان‌های ارتش، ماماها و تعدادی از سربازان کمک بگیرند. اما این ترفندها به جایی نرسید و پرستاران با اعلام اینکه “با قدرت اتحاد، اعتراض، اعتصاب، حقمونو می‌گیریم” به اعتصابات خود ادامه دادند و شیراز به الگویی برای تداوم اعتراض در سطح سراسری تبدیل شد.
به دنبال این جدال‌های تند، اعتصابات پرستاران دامنه‌اش به‌سرعت به شهرهای دیگر کشیده شد. از جمله در مشهد بیمارستان‌های مختلف وارد اعتصاب شدند و با فریاد “از شیراز تا مشهد اعتصاب، اعتصاب” بر اعتصاب سراسری تأکید کردند. در این شهر فشار و قدرت اعتراضات به حدی بود که اعضای هیئت‌مدیره نظام پرستاری مشهد و شهرهای تابعه، در بیست و نهم مردادماه طی بیانیه‌ای اعلام کردند که در صورت عدم تحقق مطالبات برحق همکاران خود، ناچار به اعلام استعفای دسته‌جمعی اعضای هیئت‌مدیره نظام پرستاری و قرارگرفتن در کنار پرستاران اعتصابی هستند. در اراک و اصفهان و یزد نیز شاهد تجمعات بزرگ اعتراضی پرستاران بودیم و تجمعات آنان با راهپیمایی همراه بود و فریاد شعارهای اعتراضی‌شان فضای پرشوری از اعتراض را در این شهرها شکل داده بود. اعتراضاتی که همچنان جریان دارد. همراه با گسترش اعتراضات سرکوبگری‌های حکومت ادامه یافت. روز ۲۸ مرداد شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی که اوضاع را خطیر دید با تشکیل جلسه به وزارت بهداشت مأموریت داد که ظرف ۳ روز مشکلات جامعه پرستاری را جمع‌بندی کرده و ارائه دهد. این جلسه تشکیل‌دادن‌ها تدارک دیگری برای عقب زدن اعتصابات گسترده پرستاران بود. در همین راستا در اعتراضات روزهای اخیر شاهد مقابله نیروهای حراست و مأموران انتظامی با پرستاران معترض بودیم و پرستاران با فریاد “نترسید، نترسید ما همه با هم هستیم”، “ولش کن، ولش کن” به تقابل برخاسته و به حرکت اعتراضی خود ادامه دادند. در جریان همین تعرضات بود که دو نفر از پرستاران در شهر اراک و زهرا تمدن به همراه چند تن دیگر از پرستاران بیمارستان مسیح دانشوری تهران دستگیر شدند. در اعتراض به این دستگیری‌ها پرسنل و پرستاران بیمارستان مسیح دانشوری قاطعانه اعلام کردند که در صورت عدم آزادی همکارانشان ساکت نخواهند نشست. شورای هماهنگی اعتراضات پرستاران نیز طی بیانیه‌ای تحت عنوان “دستگیری همکارانمان را تحمل نخواهیم کرد!” بر اعتراض به این دستگیری‌ها و آزادکردن همکاران بازداشتی خود و ادامه اعتصابات تأکید نمود.
بدین‌گونه ما طی این سه هفته شاهد یک اعتصاب گسترده و بی‌سابقه از سوی پرستاران در شهرهای مختلف بودیم و اعتصاب سراسری پرستاران همچنان ادامه دارد. در این اعتصابات پرستاران طرحی، قراردادی و شرکتی نیز شرکت دارند.
شهرهایی که در آنها اعتصابات پرستاران انجام گرفت و هم اکنون در جریان است عبارت‌اند از: کرج، شیراز، اقلید فارس، بندرعباس، اصفهان، اراک، یزد، مشهد، اهواز، اصفهان، آبادان، جهرم، فسا، آباده، همدان، بوشهر، داراب، تبریز، یاسوج، قزوین، نیشابور، دهدشت، کرمانشاه، کنگان، مریوان، رشت، تهران، سیرجان، نیریز، بیرجند، زنجان، لامرد، چابهار.
انترناسیونال: خواست‌ها و مطالبات پرستاران چیست و بازتاب اجتماعی این اعتصابات چگونه بوده است؟
شهلا دانشفر: اعتراض پرستاران به وضع بد معیشتی، به گرانی‌های روزافزون و تبعیض در پرداخت‌ها و بی‌پاسخ ماندن مطالبات اعلام‌شده‌شان است. یک اعتراض مهم آنها به فشار سنگین و برده‌وار کاری و اضافه‌کاری‌های اجباری با دستمزدی بسیار ناچیز است. طبق گزارشات دولتی به‌ازای هر هزار نفر جمعیت ۱.۵ پرستار کار می‌کنند و نیازی فوری به صد و پنجاه‌هزار پرستار است و اگر با استانداردهای قابل‌قبول بین‌المللی محاسبه کنیم همین امروز نیاز به استخدام هزاران پرستار هست. این در حالی‌ست که هیچ‌گونه استخدامی در کار نیست. بخش بسیاری از پرستاران به‌صورت قراردادی و پیمانی و موقت کار می‌کنند و تعداد زیادی پرستار نیز که در دوران بحران کرونا به کار گرفته شدند، از کار بیکار شده‌اند. این خبرها به‌روشنی نشانگر ابعاد فاجعه‌بار درمان و بهداشت در بیمارستان‌ها و فشار سنگین کاری بر گرده پرستاران است. ما اخباری از مرگ پرستار به‌خاطر فشار کاری و یا خودکشی پرستاران به‌خاطر فرسودگی زیر این حجم از کار بوده‌ایم. یک خواست فوری پرستاران استخدام نیرو به میزان کافی و لغو اضافه‌کاری‌های اجباری است. اضافه‌کاری‌هایی که چیزی جز یک بردگی نیست و به گفته پرستاران هر ساعت اضافه‌کاری ۱۶ هزار و ۵۰۰ تا ۱۷ هزار تومان است و همین اضافه‌کاری را هم به‌موقع پرداخت نمی‌کنند. از جمله طبق گزارشات نیروهای نظام سلامت ۳۲ هزار میلیارد تومان معوقات مزدی دارند که از این میزان حدود ۸ هزار میلیارد مطالبات ۲۱۰ هزار پرستار کل کشور در حوزه‌های اضافه‌کاری و کارانه است.
از سوی دیگر حقوق پرستاران بسیار ناچیز است و گرانی‌های روزافزون وضعیت معیشت آنها را مثل همه بخش‌های جامعه وخیم‌تر کرده است. از جمله بنا بر گزارشات حقوق تعدادی از پرستاران حدود ۱۳ میلیون تومان است و اجاره‌خانه چندین‌میلیونی فشار معیشتی را بر آنها صدچندان کرده است.
پرستاران خواستار افزایش فوری حقوقهای خود متناسب با میزان واقعی نرخ تورم و رشد روزافزون آن هستند و می‌گویند اگر نرخ سبد معیشتی سی میلیون است دریافتی هیچ پرستاری نباید از این رقم کمتر باشد. پرستاران خواستار اجرای درست و غیرسلیقه‌ای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به‌دور از هرگونه تبعیضی و روشن بودن موازین محاسبه آنها و ترمیم دریافتی پرستاران بابت این تعرفه‌گذاری‌ها از زمان به اجرا گذاشته شدن آن هستند. همچنین باتوجه‌به اینکه کار پرستاری در زمره کارهای سخت است، باید نحوهٔ محاسبه آیتم فوق‌العاده سختی شرایط کار و روش اجرای قانون تعرفه‌گذاری پرستاری به‌گونه‌ای تغییر یابد که دریافتی هر پرسنل پرستاری حداقل ۴ برابر دریافتی کنونی باشد. به‌علاوه قانون بازنشستگی مشاغل سخت و زیان‌آور با ۲۰ سال سابقه و ۳۰ روز حقوق جهت پرستاران بدون شرط سنی و پرداخت مابه‌التفاوت درخواستی بیمه‌ها از سوی دانشگاه با درخواست پرسنل پرستاری و موافقت بدون قیدوشرط دانشگاه به طور کامل و بدون قیدوشرط اجرا گردد.
همچنین یک خواست مهم پرستاران قطع اضافه‌کاری‌های اجباری است. به گفته آنان حتی اگر بحث بر سر قانون است، هیچ‌گونه اجباری نباید در قبول اضافه‌کاری باشد و در صورت توافق نیز نباید سقف آن بیش از ۸۰ ساعت در ماه باشد. اگر چه این میزان نیز طاقت‌فرساست و اولین قدم استخدام پرستار کافی، توقف اخراج‌ها و تبدیل وضعیت پرستاران قراردادی و پیمانی به دائمی و بازگشت به کار تمامی پرستاران اخراجی است. حذف مسئولیت‌های خارج از شرح وظایف مصوب پرستاری، اجرای بدون قیدوشرط و دقیق قانون بازنشستگی پیش از موعد، افزایش حق‌الزحمه اضافه‌کاری پرستاران منطبق با قانون اضافه‌کاری وزارت کار، محاسبه حق اضافه‌کاری بابت روزهای تعطیلی اعلامی از سوی دولت در طی سال، اصلاح مبالغ حق مسکن متناسب با نرخ تورم و تسهیلات لازم برای تهیه مسکن، تخصیص مبالغ درخور شأن و متناسب با هزینه‌ها جهت پرداخت مزایای معیشتی (خوراک، مسکن، پوشاک، بهداشت و سلامت…) و رفاهی (شامل تفریحی، ورزشی و…) از دیگر مطالبات معیشتی پرستاران است. درعین‌حال آنها خواستار بالابردن استاندارد بهداشتی و تجهیزاتی بیمارستان‌ها و مراکز درمان در حد قابل‌قبول و درمان رایگان و باکیفیت برای همه مردم هستند و اینها مطالبات کل جامعه هستند. ضمن اینکه ارتقا و بهبود شرایط معیشت و شغلی پرستاران و کادر درمان به‌عنوان نیروهایی خدماتی شاغل در بخش بهداشت و درمان تأثیر مستقیم بر بهبود وضع درمان کل جامعه دارد. بدین‌گونه پرستاران صدای اعتراض کل جامعه هستند و از مبارزاتشان باید وسیعاً حمایت کرد.
اعتراض به وضع بد معیشتی و بی‌تامینی، اعتراض به بساط چپاول و غارت حاکم و اعتراض علیه سرکوبگری‌های حکومت موضوعات مشترک اعتراضات کل جامعه است که هر روز با شعار اتحاد اتحاد علیه فقر و فساد در کف خیابان فریاد زده می‌شود. اعتراضات پرستاران فریاد درد مشترک همه مردم بوده و شایسته بیشترین حمایت‌هاست.
تا همین‌جا اعتصابات پرستاران با موجی از حمایت روبرو بوده است. تشکل‌هایی که در همین مدت با بیانیه‌های حمایتی خود از اعتراضات پرستاران اعلام پشتیبانی کرده‌اند عبارت‌اند از: شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران، کانون صنفی معلمان استان فارس، کانون صنفی معلمان استان فارس، کانون صنفی معلمان بوشهر، انجمن برق و فلزکار کرمانشاه، کانال مستقل کارگران هفت‌تپه، اتحادیه تشکل‌های کامیون‌داران و رانندگان سراسر ایران، سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه، شورای بازنشستگان ایران، انجمن صنفی فرهنگیان خراسان شمالی، اتحاد بازنشستگان، دانشجویان پیشرو و ندای زنان ایران با بیانیه‌های خود اعلام حمایت کرده‌اند. همچنین شورای سازماندهی اعتراضات کارگران پیمانی نفت و کارگران غیررسمی نفت (ارکان ثالث) با هشتگ “همبسته با پرستاران” پشتیبانی خود را از اعتراضات پرستاران اعلام کرده‌اند. در کف خیابان نیز بازنشستگان کشوری، تأمین اجتماعی و مخابرات در شهرهای شوش و کرمانشاه و تهران حمایت خود با فریاد “پرستار سلامت، حمایت، حمایت” بعد اجتماعی این همبستگی‌ها را نمایندگی کردند. بدین‌گونه اعتراضات پرستاران بازتاب اجتماعی گسترده‌ای داشته و به مرکز توجه و امید جامعه تبدیل شده است.
انترناسیونال: وجه تمایز اعتراضات اخیر با اعتراضات مشابه گذشته پرستاران و کادر درمان چیست؟
شهلا دانشفر: سراسری بودن اعتصابات همراه با تجمعات بزرگ و راهپیمایی وجه تمایز بارز اعتصابات امروز پرستاران با اعتراضات مشابه آنان در گذشته است. همانطور که اشاره کردید پرستاران قبلاً نیز اعتراضات بسیاری داشته‌اند. در دوره بحران کرونا در جلوی صف مبارزه با کرونا و حکومت کرونا بودند و قربانی دادند. در جریان انقلاب زن زندگی آزادی نیز پرستاران یک نیروی فعال انقلاب بودند. خصوصاً اینکه بخش بزرگی از نیروی پرستاران زنان هستند و درعین‌حال آنها کمک‌رسان زخمی‌شدگان انقلاب بودند و در جریان آن پرستاران و پزشکان عزیزی جان باختند و یا به جرم حمایت از مردم تحت پیگرد و دستگیری قرار گرفتند. بدین ترتیب وجه تمایز اعتصابات امروز پرستاران با گذشته متأثر بودن آن از انقلاب زن زندگی آزادی و فضای انقلابی جامعه است. دررابطه‌با تفاوت اعتراضات این دور پرستاران دبیرخانه پرستار در گفته‌ای اشاره به این داشت که اعتراضات گذشته عمدتاً شکل تجمع داشته‌اند، اما اعتراضات دور جدید آنها شکل اعتصاب به خود گرفته است. اعتصاباتی در چنین ابعاد یک عرصه مهم نبرد مردم با حکومت علیه فقر و فساد و بساط چپاول و دزدی حاکم و برای سرنگونی جمهوری اسلامی است.
انترناسیونال: اعتراضات پرستاران و کادر درمانی با سالگرد آغاز انقلاب زن، زندگی، آزادی مصادف شد. به نظر شما این اعتراضات و سایر اعتراضات کارگران و بازنشستگان تا چه حد متأثر از این انقلاب است؟ آیا بدون خیزش مردمی در سال ۱۴۰۱ و تغییر در تناسب قوا ممکن بود شاهد چنین جوش و خروشی در بخش‌های مختلف جامعه باشیم؟
شهلا دانشفر: به باور من پرستاران خود بر انقلاب تأثیرگذار بودند و درعین‌حال از آن تأثیر گرفته و قدرت یافته‌اند. در چنین شرایطی پرستاران در متن فضای انقلابی جامعه پر قدرت به میدان آمده‌اند. اعتصاباتی چنین گسترده و با قدرت طبعاً بر فضای سالگرد انقلاب که جامعه به استقبالش می‌رود تأثیر می‌گذارد و نقش‌آفرین خواهد بود. اعتصاباتی در دفاع از معیشت که خود را در انقلاب زن زندگی آزادی نیز در شعار”فقر فساد گرونی، میریم تا سرنگونی” متبلور می‌کرد و امروز این اعتصابات در کنار ادامه اعتراضات گسترده در کل صنعت نفت این مرکز کلیدی کارگری از جمله اعتصابات کارگران پروژه‌ای پیمانی نفت که دو ماه از آن می‌گذرد و دور جدید اعتراضات کارگران ارکان ثالث و به راه‌افتادن سه‌شنبه‌های اعتراضی آنها و گسترده‌تر شدن اعتراضات کارگران رسمی نفت و یا اعتصاباتی چون اعتصاب کارگران واگن پارس و لاستیک پارس ساوه و نیز در کنار تجمعات متوالی بازنشستگان که تأثیر مستقیمی در توازن قوای سیاسی جامعه دارد، بیش از بیش بر پیشبرد گفتمان اعتصابات سراسری و حرکت جامعه بدان سو قدرت می‌بخشد. اتفاقی که می‌تواند نیروبخش اعتراضات خیابانی و تنور انقلاب باشد.
خلاصه کلام اعتصابات سراسری پرستاران در شرایط سیاسی امروز جامعه حائز اهمیت بسیار است و حمایت وسیع همه جامعه می‌تواند قدرت‌بخش این اعتصابات باشد.
