“قیام علیه اعدام” گفتگو با حسن صالحی از مسئولین کمیته بین المللی علیه اعدام

انترناسیونال: از ۱۵ شهریور ۱۴۰۱ جمعی از خانواده‌های زندانیان محکوم به اعدام، مقابل دادگستری و دادگاه عمومی و انقلاب کرج تجمع کردند و روزهای بعد نیز به تجمعات خود در مقابل قوه قضائیه در تهران با خواست اعدام_نکنید، ادامه داده و خواهان توقف اعدام زندانیان هستند. ارزیابی شما از جایگاه سیاسی این تجمعات در فضای سیاسی ـ اعتراضی کنونی چیست؟
حسن صالحی: همانطور که میدانید اعدام ، چه اعدام زندانیان سیاسی و یا اعدام زندانیانی با جرایم جنایی، یک حربه جمهوری اسلامی برای ایجاد رعب و وحشت در جامعه بمنظور عقب راندن اعتراضات مردم است. بگذارید اینطور بگویم که جمهوری اسلامی فکر می کند با اعدامهای بیشتر و ایجاد فضای رعب و سرکوب می تواند جلوی اعتراضات فزاینده مردم را بگیرد. اما همین اعتراضات اخیر علیه اعدام که مایلم به آن “قیام علیه اعدام” بگویم نشان می دهد که این سیاست های سرکوبگرانه جمهوری اسلامی به عکس خودش تبدیل می شود و موجب اعتراضات بیشتر در جامعه می گردد. چندی پیش قوه قضائیه با صدور یک ابلاغیه داخلی خواسته بود که فورا تکلیف همه کسانی که زیر حکم اعدام قرار دارند، روشن شود. بدنبال آن ماشین آدمکشی رژیم با سرعت و تعداد بیشتری به اعدامها ادامه داد و نهایتا جامعه به این موج جدید اعدامها جواب داد و با شعار اعدام نکنید صراحتا خواستار پایان دادن به این اعدامها شد. اعتراض علیه اعدام در واقع بخشی از اعتراضات مردم علیه کل حاکمیت جمهوری اسلامی است که در عرضه های مختلفی جریان دارد. مردم میخواهند به حکومت اعدام و زندان و توحش و جنایت پایان دهند. تداوم این اعتراضات گواه این است که مردم در ایران نه تنها در مقابل سیاست سرکوب و اعدام تسلیم نشده اند بلکه با به چالش کشیدن حکومت در پی دادخواهی خود و تحقق خواسته ها و مطالبات خویش هستند. اعتراضات خانواده های محکومین به اعدام یکبار دیگر اراده مردمی برای پایان دادن به جنایات و آدمکشی دولتی و خنثی کردن سلاح سرکوب و اعدام را به نمایش می گذارد. حلقه خشم و نارضایتی فزاینده مردم، جمهوری اسلامی را هر چه بیشتر در منگنه خود قرار داده است و این رژیم را به لبه پرتگاه سرنگونی سوق می دهد.
انترناسیونال: اعدام نکنید شعار محوری این تجمعات است. اهمیت این اعتراضات از منظر جنبش علیه اعدام چیست و رویکرد مردم با آن باید چگونه باشد؟
حسن صالحی: آنچه که با اعتراضات اخیر خانواده های محکومین به اعدام اتفاق افتاد یک تحول کیفی در جنبش علیه اعدام بود. ببینید ما پیش از این هم اعتراضات خانواده ها مثلا در اصفهان برای نجات جان یک زندانی محکوم به اعدام را شاهد بوده ایم. و یا مثلا حرکت میلیونی در شبکه های اجتماعی برای نجات سه معترض قیام آبان ۹۸ که خوشبختانه منجر به نجات آنها از اعدام شد. اتفاق اخیر یک حرکت میدانی در ایران است که علیه مجازات ضد انسانی اعدام است و می خواهد که اعدامها در ایران متوقف شود. این خانواده ها صراحتا می گویند که اعضای خانواده یشان قربانی فقر و نداری شده اند و نباید اعدام شوند. آنها صراحتا از زخمی صحبت می کنند که با اعدام بر پیکر این خانواده ها و کل جامعه ایران وارد شده است و لذا می خواهند که دیگر بیشتر از این تاوان ندهند. اگر چه نزدیکان آنها در معرض خطر اعدام قرار دارند ولی حرفشان فقط عزیزان خود آنها نیست. می گویند نه به اعدام و اعدام نکنید حالا محکومین به اعدام هر که می خواهند باشند. این خانواده ها به صراحت می گویند که عدالت در اعدام نیست و اعدام بی عدالتی بیشتر است. این یک پیشرفت جهشی و کیفی در جنبش علیه اعدام است. شاید بتوان گفت که جنبش علیه اعدام از اعتراض برای لغو حکم اعدام فرد معین دارد به جنبش برای لغو کلیه احکام اعدام و توقف اعدام ها شیفت می کند که در واقع یک مبارزه اجتماعی فراگیر است. بعلاوه دقت داشته باشید که اعتراض این خانواده ها توجه ویژه ای دارد به پرونده های مربوط به مواد مخدر که تا پیش از این در مبارزات اجتماعی کمتر مورد توجه بوده است. مواردی که تا به حال بیشتر توجه ها را بیشتر به خود جلب کرده پرونده افراد سیاسی و یا مردم معترضی بوده است که به اعدام محکوم شده اند. ولی با اعتراضات اخیر خانواده ها صورت مسئله به اعتراضی علیه کل اعدام ها به هر دلیل و بهانه تبدیل شد و این یعنی توده ای شدن هر چه بیشتر مبارزه علیه اعدام. تا آنجا که به حمایت از این اعتراضات بر می گردد تا همینجا هم حمایت نسبتا خوبی صورت گرفته است. بعنوان مثال ۳۷ نهاد و تشکل کارگری و بازنشستگان و فعالین اجتماعی علیه اعدام بیانیه ای در حمایت از این خانواده ای صادر کردند. در بخشی از بیانیه چنین آمده است: “به جای اعدام و به قتل رساندن قربانیان شرایط موجود و پاک کردن صورت مسئله، باید بانیان دزد و غارتگر را معرفی و زندانی کرد تا ریشه هر گونه بزهکاری و ناهنجاری اجتماعی خشکانده شود.” امضاء کنندگان این بیانیه ضمن حمایت قاطعانه از تجمع خانواده‌های زندانیان محکوم به اعدام، خواهان توقف فوری اعدام زندانیان و لغو احکام اعدام به هر اتهام و بهانه‌ای هستند. طبعا اگر بخشهای مختلف جامعه هر چه بیشتر از این خانواده ها حمایت کنند به نیرومند کردن این اعتراضات کمک موثری کرده اند. به همین دلیل فرا خوان ما این است که گروه های مختلف مردم با صدور بیانیه و یا حضور در اجتماعات این خانواده و یا هر شکل دیگری که خود مناسب میدانند این خانواده ها را مورد حمایت بی دریغ خود قرار دهند. در سطح بین المللی نیز اعتراضات اخیر خانواده ها علیه اعدام توجه ها را به خود جلب کرده است. گنس کالامارد، دبیرکل سازمان عفو بین‌الملل، روز دوشنبه ۲۱ شهریور، در همبستگی با ششمین روز تجمع خانواده‌های زندانیان محکوم به اعدام مقابل ساختمان قوه قضاییه، در پیامی توئیتری نوشت: “من با بستگان مضطرب زندانیان محکوم به اعدام در ایران که شجاعانه برای جلوگیری از اعدام عزیزانشان اعتراض می‌کنند، اعلام همبستگی می‌کنم. مقامات رژیم جمهوری اسلامی باید مجازات اعدام را که مجازاتی بی‌نهایت ظالمانه و غیرانسانی است، لغو کنند.”
انترناسیونال: اعتراضات خانواده ها پیگیرانه همچنان ادامه دارد. رژیم سعی دارد از اعتراض آنها جلوگیری کند و حتی شماری از آنها را دستگیر و سپس آزاد کرد. چشم انداز این اعتراضات چیست؟ شما و کمیته بین المللی علیه اعدام خطاب به این خانوادها چه پیامی دارید؟
حسن صالحی: نفس تداوم این اعتراضات علیرغم کارشکنی های جمهوری اسلامی و دستگیری های صورت گرفته نشان می دهد که جامعه به نقطه جوش خود علیه اعدام رسیده است. این را خانواده ها نیز در سخنرانی های خود بیان کرده اند. می گویند که دیگر نمی خواهند شاهد کشتن عزیزانشان باشد. در رابطه با دستگیریها باید بگویم تا لحظه نگارش این مطلب فرهاد قهرمانی ۳۳ ساله هنوز در اسارت رژیم است. فرهاد که پدرش توسط رژیم جمهوری اسلامی اعدام شده است و تجربه بسیار تلخی از اعدام دارد در سخنرانی های خود تلاش می کرد که صدای این خانواده ها را به گوش مسئولین حکومتی و جهانیان برساند. مخالفت با اعدام جرم نیست و فرهاد باید هر چه زودتر و بدون قید و شرط آزاد شود. این اعتراضات الگوی مناسبی برای همه خانواده های محکومین به اعدام است تا قبل از اینکه عزیزان آنها اعدام شوند برای نجات فوری آنها وارد میدان شوند. تجمع در مقابل بیدادگاههای رژیم و دفاتر قوه قضاییه ایده بسیار خوبی است. تجربه خانواده ها در تهران و کرج می تواند در سایر شهرها نیز تکرار شود و رژیم را تحت فشار بگذارد. مثلا زندان عادل آباد شیراز یکی از زندانهایی است که بیشترین اعدامی را دارد. چرا خانواده های محکومین به اعدام نتوانند تجمعاتی برای متوقف کردن اعدامها در این شهر برپاکنند؟ این مهم است که خانواده ها نه فقط رو به مقامات حکومتی بلکه رو به کل مردم سخن بگویند و از آنها درخواست حمایت و پشتیبانی کنند. حمایت مردمی از این حرکات باعث می شود که قدرت مانور رژیم برای سرکوب این اعتراضات کمتر شود. و تازه اگر هم رژیم از برگزاری این تجمعات جلوگیری کند باید اعتراضات را با قرار قبلی در نقاط دیگری از شهر ادامه داد. چند سال پیش افرادی در شهر سنندج با چوبه دار کوچکی در دست و شعار “نه به اعدام” و “آری به زندگی” در خیابانها راه افتاده بودند و علنا به اعدام اعتراض می کردند که توجه زیادی را به خود جلب می کرد. بهر حال خطاب ما به خانواده های محکومین به اعدام این است که ما در مبارزه علیه اعدام همراه و پشتیبان آنها هستیم و سعی می کنیم صدای آنها را جهانی کنیم. یک درخواست هم داریم که لیست محکومین به اعدام را همراه با عکس برای ما ارسال کنند. تلاش ما این است که با رسانه ای کردن این اخبار از اعدام محکومین به اعدام جلوگیری کنیم و جمهوری اسلامی را برای لغو احکام اعدام تحت فشار بیشتری بگذاریم.