۲۰ ژوئن، به ابتکار سازمان ملل، به «گرامیداشت مقاومت و شجاعت پناهندگان در سراسر جهان» اختصاص داده شده است.
طبق آمار سازمان ملل، شمار پناهندگان در جهان به بالاترین حد خود تا کنون رسیده است.
این سازمان در تازهترین گزارش خود به مناسبت روز پناهنده گفته است، هزاران سوریهای از جمله کودکان آواره ۱۲ سال جنگ داخلی در اردوگاههای غیررسمی در شمال شرق این کشور تحت کنترل کردها هستند. سازمان ملل در ادامه گزارش خود گفته است: به دلیل افزایش جنگ، خشونت و بلایای طبیعی در سراسر جهان، بیش از ۱۲۰ میلیون نفر تا ماه مه سال جاری از کشور و محل زندگی خود گریخته و یا آواره شدهاند.
گزارش سازمان ملل نشان میدهد که شمار آوارگان و پناهندگان نسبت به سال پیش ۸ درصد افزایش پیدا کرده و از زمان شروع ثبت آمار از سوی سازمان ملل، این بالاترین افزایش شمار پناهندگان و مهاجران در سطح جهان است. کودکان ۴۰ درصد از کل آوارگان اجباری را تشکیل میدهند. به طور متوسط در هر دقیقه، حداقل ۲۰ نفر بهاجبار محل زندگی خود را رها میکنند تا از جنگ، آزار و شکنجه و یا ترور بگریزند.
فیلیپو گراندی، رئیس کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، گفته است: «پشت این میزان از افزایش مهاجرتی، فجایع انسانی بیشماری نهفته است. این درد و رنجها، باید جامعه بینالمللی را برای مقابله با علل ریشهای آوارگی اجباری بسیج کند.»
بیشترین افزایش پناهندگان در سال ۲۰۲۳ تقریباً از کشورهای افغانستان، سوریه، ونزوئلا، اوکراین و سودان بوده است. سوریه هنوز با بزرگترین بحران آوارگی در جهان مواجه است، بهطوریکه ۸/۱۳میلیون نفر در داخل و خارج از کشور تا پایان سال ۲۰۲۳ عمدتاً به دلیل جنگ داخلی که در ۱۲ سال گذشته ادامه داشته، آواره شدهاند.
جنگ داخلی در سودان منجر به آوارگی نزدیک به ۱۱ میلیون نفر تا پایان سال ۲۰۲۳ شده است. پس از تسلط طالبان بر افغانستان در سال ۲۰۲۱، بیش از ۴/۶ میلیون نفر از افغانستان گریختهاند.
پس از فروپاشی اقتصادی در ونزوئلا در دوران نیکلاس مادورو که از سال ۲۰۱۳ در قدرت بوده، بیش از شش میلیون نفر با اینکه ونزوئلا از منابع نفتی عظیمی نیز برخوردار است این کشور را ترک کردهاند. با ادامه جنگ روسیه علیه اوکراین، تعداد پناهجویان اوکراینی تا پایان سال ۲۰۲۳ به شش میلیون نفر رسیده است.
فلسطین
بر اساس گزارش آنروا (سازمان امداد و کار سازمان ملل برای آوارگان، در خاور نزدیک) جنگ جاری در غزه منجر به آوارگی ۷/۱ میلیون نفر شده که ۷۵ درصد از جمعیت نوار غزه را تشکیل میدهد.
سازمان ملل در این گزارش، به تعداد مهاجران و پناهندگانی که سالانه در دریاها و در مسیر دسترسی به یک کشور امنتر، جان خود را از دست میدهند، اشارهای نکرده است. در شانزدهم ماه ژوئن دقیقاً چهار روز مانده بهروز جهانی پناهنده، دو قایق در سواحل ایتالیا غرق شدند که در اثر آن ۶۴ پناهجوی ایرانی، سوریهای و اهل افغانستان جان خود را از دست دادند.
سازمان ملل به وضعیت فلاکتبار پناهجویان در همین قاره اروپا که زمانی، محل امنی برای حفاظت از آنها بود و اکنون به جهنم تبدیل شده نپرداخته است. اشاره نکرده که وزیران دادگستری و اقتصاد آلمان، همین دو ماه پیش تقاضا کردهاند که در آینده خدمات اجتماعی برای پناهجویان در این کشور کاهش یابد و برای مهاجران و پناهجویان بهجای پول نقد، کارتهای پرداخت الکترونیکی برای خرید اجناس خوراکی صادر شود.
سازمان ملل حتی اشارهای به سیاست سختگیرانه پناهندهپذیری دولت سوئد نکرده است. نگفته که دولت سوئد در سال گذشته به ۸۰ درصد از درخواستهای پناهندگی پاسخ رد داده است؛ کمکهزینهها را قطع کرده و اجازه کار و حتی کارتهای شناسایی پناهجویان را باطل کرده تا به خدمات درمانی نیز دسترسی پیدا نکنند.
سازمان ملل در مورد برزخی مثل ترکیه که بیش از چهار میلیون پناهنده در آن گرفتار شدهاند، نه راه پس دارند و نه راه پیش، چیزی نگفته است. در مورد دیپورتهای هر روزه آنها به ایران و افغانستان، در مورد نداشتن خدمات درمانی، نداشتن اجازه کار، نداشتن کمکهزینه و هزار درد و رنج دیگری که پناهجویان در ترکیه دارند، چیزی نگفته آست.
سازمان ملل در مورد اینکه ایتالیا با کشور آلبانی وارد قراردادی شده که بهموجب آن ازاینپس پناهجویانی که از طریق دریای مدیترانه وارد اتحادیه اروپا میشوند در آلبانی اسکان داده شوند، اشارهای نکرده. درحالیکه آلبانی عضو اتحادیه اروپا نیست و معلوم نیست چه جهنمی برای پناهندگان و مهاجران تدارک دیده است؟
در گزارش سازمان ملل، به وضعیت پناهجویان تحت مسئولیت خود، در عراق و مالزی و اندونزی که ۱۰ تا ۱۵ سال است بهعنوان متقاضیان پناهندگی در انتظار انتقال به کشور امنتری هستند و در این کشورها مدام مورد تبعیض و رفتارهای خشونتآمیز و نابرابر قرار میگیرند، اشارهای نمیشود.
سازمان ملل، در مورد سیاست پناهندهپذیری خود مطلقاً حرفی نمیزند و نمیگوید چرا سیاست پناهندهپذیری این سازمان ۱۸۰ درجه چرخش پیدا کرده، در مورد اینکه چرا دفتر این سازمان در ترکیه رسیدگی به امور پناهندگان را به دولت آن کشور واگذار کرد و چرا این سازمان، آن حداقل جذابیتی که برای پناهندگان در دوران جنگ سرد داشت مدتهاست دیگر ندارد؟ چرا سازمان ملل در مورد سیاست سختگیرانه دولتها موضعگیری نمیکند؟ چرا سازمان ملل در مورد (فرانتکس) نیروهای حفاظت از مرزها که سالانه حتی در بسیاری از موارد، قوانین بینالمللی را نقض میکنند و از ورود قایقهای حامل پناهجویان به محدوده مرزی که حق درخواست پناهندگی پیدا میکنند، جلوگیری میکنند و آنها را به داخل آبها بازگشت میدهند، از فرط خستگی و فرسودگی قایقها و شرایط نامناسب هوا غرق میشوند و این سازمان مطلقاً در سطح علنی موضعگیری نمیکند، اعتراض نمیکند و کشوری را به نقض قوانین بینالمللی متهم نمیکند و به دادگاه نمیکشاند.
سؤال مهم این است که سازمان مللی که به هیچ یک از اینهمه تراژدی و مشکلات که در حوزه وظایف بخش پناهندگی این سازمان تعریف شده است، رسیدگی نمیکند و در گزارش سالانه خود به آنها اشارهای نمیکند، اسم و رسمش چه اهمیتی دارد؟ اینکه هر سال فقط در یک گزارش کوتاه آمار افزایش ۸ درصدی پناهندگان و آوارگان را اعلام کنید به درد کسی نمیخورد، همه عالم میدانند که شمار پناهندگان و آوارگان نسبت به دوران جنگ سرد بیش از ۵۰ برابر افزایشیافته و کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل کمترین عملکردی در سوختوساز و اسکان و جابهجایی آنها ندارد.
۲۰ ژوئن ۲۰۲۴