می گویند شما خیلی زیاده خواه هستید بهتر نیست آدم انتظار و توقعش را کمی پایین تر بیاورد که زودتر به نتیجه ای برسد؟

مصطفی صابر

مصطفی صابر: اینکه توقع تان را پایین بیاورید و قناعت کنید و غیره، تقریبا به قدمت پیدایش جوامع  طبقاتی است. از وقتی که عده ای مالک وسائل تولید اجتماعی شدند و اکثریت مردم تولید کننده مجبور شدند برای آنها کار کنند، چه بصورت برده یا رعبت و چه بصورت کارگر، همیشه یک شعار طبقات حاکم این بوده که کمتر بخواهید، به آنچه دارید رضایت بدهید. این کم توقعی و قناعت پیشگی البته موعظه همه مذاهب هم هست. قناعت و شکر خدا گفتن برای آنچه که دارید حتی ثواب هم دارد!

خود سوال اگر دقت کنیم بسیار گویاست. فرض سوال این است که یک چیزی را از ما گرفته اند و حالا برای بدست آوردن بخشی از آنچه غارت کرده اند، مصلحت این است که توقع مان را پایین بیاوریم. اما تاریخ بدست آوردن چیزی توسط مردم زحمتکش خلاف این مصلحت ظاهرا خیرخواهانه میدهد.  یعنی اگر توانسته ایم حقی را بگیریم یا أوضاع را قدری قابل تحمل کنیم، این محصول کم توقعی و آب ریختن در خواسته هایمان نبوده است. درست برعکس، حتی همان مختصری هم که بدست آورده ایم غالبا محصول مبارزات جنبش های رادیکال و ماکزیمالیستی و نبردهای عظیم و بی امان بوده است. مثلا به تاریخ مبارزه برای کاهش ساعت کار نگاه کنید. در قرن نوزده ساعت کار دستکم ۱۲ ساعت و در مواردی حتی به ۱۸ ساعت در روز میرسید. تنها یک مبارزه جهانی رادیکال برای ۸ ساعت کار که اتفاقا کمونیستها نقش مهمی در آن داشتند توانست به آن بردگی آشکار قرن نوزدهمی مهار و محدودیتی بزند.

اما مثال مبارزه برای  ۸ ساعت کاردر عین حال نشان میدهد که ما کمونیستها  یک بعدی  و غیر منعطف نیستییم. کاهش ساعت کار از ۱۲ به ۸ ساعت هنوز بردگی مزدی را از بین نمی برد. فقط شرایطی قدری قابل تحمل تر برای این بردگی ایجاد می کند. آنچه ما خواهان آن هستیم البته الغاء بردگی مزدی است اما برای هر ذره پیشروی در بهبود زندگی انسانها، مثلا کاهش ساعت کار، جانانه مبارزه میکنیم. چرا که فکر میکنیم بین مبارزه برای کمترین خواستها و در عین حال بیان روشن و بی تخفیف هدف نهایی مبارزه مان تناقضی وجود ندارد. دقیقا این ماکزیمالیسم و حداکثر گرایی است که به ما امکان میدهد أولا برای کمترین بهبود واقعی در زندگی مردم پیگیر تر از همه باشیم، ثانیا با بدست آوردن یک ذره بهبود دچار این توهم نشویم که حالا دیگر دنیا گلستان میشود. بقول مانیفست: کمونیست ها  با عزمترین بخش طبقه کارگرند چرا که “به شرایط و جریان و نتایج کلی جنبش پرولتاری پی برده اند”.