حمید تقوایی: فلج اقتصادی ایران: چرا کوه موش زائید؟

“چرا به رغم پایان موفقیت‌آمیز گفت‌وگوهای هسته‌ای و امضای «برنامه جامع اقدام مشترک»، اقتصاد ایران با چنین رکود عمیقی دست به گریبان است؟ مگر قرار نبود که با کنار رفتن این مانع سنگین، فضای روانی تازه‌ای برای فعالیت‌های اقتصادی در کشور به وجود بیاید؟ آیا کوه موش زایید؟” تحلیلگر اقتصادی بخش فارسی رادیو فرانسه

این اظهار تعجب از رکود عمیق اقتصاد ایران علیرغم توافق هسته ای و رفع تحریمها، یک موضوع داغ مورد بحث در محافل و رسانه ها و صاحبنظران اقتصادی است. این بحث ها بدنبال انتشار نامه هشدار آمیز چهار وزیر دولت روحانی در مورد رکود سنگین اقتصاد ایران در گرفته است. هشدار در این مورد است که “کشور با رکودی کم‌سابقه، فلج‌کننده و بسیار خطرناک دست به گریبان است” و تنها رفع تحریمها دردی را دوا نخواهد کرد.
علت چیست؟ در نامه وزیران و بحثهای پیرامون آن از عواملی نظیر رشد اقتصادی نزدیک به صفر، کاهش شدید بهای نفت، عدم توافق “کانون‌های قدرتمند” نظام جمهوری اسلامی با “دیپلماسی اقتصادی” روحانی، ناتوانی دولت در “اصلاح نظام به شدت معیوب بانکی و مبارزه با فساد”، و نظایر آن بعنوان دلایل وضعیت اسفبار اقتصادی در ایران نام برده شده است. بی شک چنین فاکتورهائی در رکود فلج کننده اقتصاد ایران موثر بوده اند اما حتی همین لیست دلایل نیز نشان میدهد مساله عمیق تر و پایه ای تر از کاهش بهای نفت و یا ناتوانی دولت در مبارزه با فساد است. خانه از پای بست ویران است. مساله واقعی تناقضی است که میان استراتژی و موجودیت سیاسی رژیم و ساختار اقتصادی که بر این مبنا شکل گرفته است با قوانین و روابط و مناسبات لازم برای براه افتادن چرخ تولید و کارکرد وسودآوری متعارف سرمایه داری وجود دارد.
بلومبرگ نیوز که یک آژانس خبری – اطلاعاتی اقتصادی بین المللی است عوامل “کنترل دولت بر بیش از ۷۰ درصد از اقتصاد”، “نظام حقوقی و قضایی که از نظر سرمایه گذاران خارجی نامطلوب است”، ” دو نرخه بودن ارز در ایران” و “موانع فرهنگی” را چهار مانع عمده سرمایه گذاری در ایران میداند.
اما اینها موانع و عوارض سیستم اقتصادی در ایران نیستند، اجزای لازم آنند. رفع این موانع تنها با نفی سیستم سیاسی- اقتصادی موجود امکان پذیرست! کنترل دولت یا به بیان دقیقتر کنترل سپاه و بسیج بر بیش از ۷۰ در صد اقتصاد، فرهنگ اسلامی و نظام حقوقی قضائی اسلامی، و حتی دونرخه بودن ارز همه از اجزای لازم حکومت اسلامی و اقتصاد مافیائی است که بر مبنای این “موانع” شکل گرفته است و برای سران بسیج و سپاه و بیت رهبری و باندهای متعدد حکومتی سودهای کلان و نجومی نیز به ارمغان آورده است. علت اصلی “رکود کم‌سابقه، فلج‌کننده و بسیار خطرناک” در تحلیل نهائی نفس وجود نظامی به اسم جمهوری اسلامی است. تا جمهوری اسلامی بر سر کار است رفع تحریمها، عادیسازی روابط با غرب و هر تلاش دیگری برای اصلاح و مرمت وضعیت موجود، موش خواهد زایید!
۸ اکتبر ۱٥